Transgentaro Translimaj gentoj

• Nazwy, położenie, granice, rozległość i części miasta
• Układ pionowy. Geologiczne stosunki okolicy miasta Lwowa
• Hydrografia
• Klimat
• Flora i fauna
• Ludność
• Przemysł
• Handel
• Kościoły i klasztory
• Szkoły
• Biblioteki. Muzea. Archiwa. Czasopisma
• Stosunki sanitarne
• Zarząd miasta
• Władze i urzędy
• Stowarzyszenia
• Zakłady dla podniesienia kredyty, rolnictwa. handlu i przemysłu. Zakłady dobroczynne
• Najważniejsze zdarzenia dziejowe
• Warownie miasta. Jurydyki. Herb miasta
• Budynki ważniejsze. Archeologiczne zabytki
• Bibliografia

 Najważniejsze zdarzenia dziejowe

    Niepoślednie stanowisko zajmował Lwów w rzędzie miast Rzeczypospolitej, skoro w przywileju Jana Kazimierza z r. 1661 nazwano go „ornamentum munimentumque primarium totius Russiae, ore totius regni“, a w paktach konwentach Augusta II wspomniano o nim jako o ostatniej zasłonie i „antemurale” krajów „et totius christianitatis“. Jakoż Lwów należy do rzędu miast, które przy każdej sposobności składały dowody niezachwia- nej wierności. Nieszczęścia, jakie spadały na państwo, na dom królewski i na miasto, ścieśniały coraz bardziej węzeł łączący miasto z państwem i podnosiły polityczne znaczenie miasta. Dzieje Lwowa dzielimy na 3 okresy: I ruski, od założenia miasta do 1340; II polski, od 1340 do 1772; III austriacki, do naszych czasów.

    Miasto Lwów założył prawdopodobnie król Daniel między r. 1250 a 1259, jako warownię przeciw Tatarom i mieszkanie swego następcy ks. Lwa. Co do miejsca, na którem stała ta pierwsza osada, istnieją tylko domysły. Wagilewicz (Kółko rodzinne 1860 str. 111 „Początki Lwowa“) mniema, że leżała ona tam, gdzie dziś leży wioska Zniesienie, nazwana tak od cerkwi Woznesenia. Zdanie to podzielał dawniej także Szaraniewicz („Starodawnyj Lwiw wit r. 1250 do 1350,“ Lwów 1861). W rozprawce: „Hde stojaw perwistnyj korolem ruskim Daniłom dlia syna swojeho Lwa zbudowanyj Lwow“ (Geogr. istor. Stat., Lwów, 1875 st. 24) postawił Szaranicwicz inną, zdaniem naszem mniej trafną hipotezę, wedle której pierwotny, staroruski Lwów stał za Krzywczycami, naprzeciw
Kamienopola, a mianowicie zamek sam na Czartowskiej Skale (ob. Lesienice), osada zaś na wyżynie, wzniesionej nad Pełtwią u podnóża tej skały i obok niej. Pierwszą historyczną wzmiankę o tym pierwotnym grodzie znajdujemy w wołyńskiej letopisi, gdyż pod r. 1259 czytamy z powodu pożaru Chełma: „Taki zaś był płomień, że we wszystkich stronach widzianą była łuna, jakoż i ze Lwowa patrzący po polach bełzkich widzieli łunę od promieni wielkiego ognia.“ Pierwsza ta osada istniała tylko do r.1261; pod tymże rokiem bowiem czytamy w tej samej letopisi, że z rozkazu Batuchana w obecności temnika tatarskiego Burondaja Lwów został zburzony. "Lew rozmeta Daniłów i stożek, otto leże posław Lwow rozmeta“. Atoli książęta ruscy nie porzucili pierwszej swej myśli wybudowania w tej, przez samą naturę ufortyfikowanej okolicy twierdzy i schronienia dla siebie i swych skarbów. We 22 lat po zniszczeniu pierwotnej osady stanął Lwów znowu. Czytamy bowiem we wspomnionej kronice pod r. 1283 z powodu zatrzymania się wracającego z wyprawy pod Sandomierz temnika tatarskiego Telebuchy o Lwowie: „Pojde nazad na Lwowu zemliju, na horod, na Lwow. I stojucze na Lwowie zemlije dwie nedilie kormiacześ ne wojujucze i ne dedachut ni iz horoda wyliezti w zażitije, kto że wyjechaszet iz horoda, owy izbiwasza a druzii pojmasza,
 a inzi i złupiwszy puszczachu nahy ,“ a na innem miejscu pod r. 1287 znowu: "A Mestisława powiedasza, oże poszeł z Tełebuhoju na Lwow." Z miejsc tych wynika, że Lwów został odbudowany po tem pierwszem zburzeniu na nowo, prawdopodobnie przez ks. Lwa, syna, Daniela, i że był ufortyfikowany. Że Lwów. był obronny wówczas, świadczy także dokument Kazimierza Wielkiego z r. 1352 (Ak. gr. II, str. 1), gdzie wzmianka o Berchtołdzie, wójcie prawa niemieckiego we Lwowie, któremu ks. Lew nadał na własność wieś i młyn. Co się jednak stało potem, czy spłonął, lub został znowu zburzony, kiedy kronika lit. ruska (Wagilewicz w Ak. III, 43 w przypisku) podaje, że Trojden, w. ks. litewski, posłał syna swego Rymonta do Lwa Mścisławicza, który założył gród Lwów „w imia swoje,“ tego nie wiemy. Ten po raz drugi zbudowany Lwów ruski leżał pod Łysą górą na dzisiejszem Krakowskiem-Przedmieściu i opierał się o zamek wyższy na Łysej górze i zamek niższy na wzgórku pod tą górą, z kaplicą św. Jana Chrzciciela (dziś kościołek łac.), gdzie dzisiejszy "plac rybi" tworzył rynek, Wedle obu tych zamków Rusini, którzy stanowili główną część ludności, pobudowali wiele domów. Obok nich osiedli Ormianie; mieszkali i Tatarzy, a najbogatsi byli mniej liczni Niemcy. Na dalszych przedmieściach, przy rozrzuconych cerkwiach, śród sadów i ról, ...
 

cdn