Esperanto na Śląsku
Esperanto en Silezio

Katolicki ruch esperancki na Śląsku

      Pierwszy klub esperancki na Dolnym Śląsku powstał w 1905 roku we Wrocławiu. Od samego początku uczestniczyli w nim aktywnie katolicy i ewangelicy. Pierwszą osobną grupę utworzyli w listopadzie 1907 roku młodzi ewangelicy przy YMCA (przeważnie jako rok założenia podawany jest rok 1908). W czasopismach esperanckich grupa ta jest określana jako Esperanto-Asocio de K.U.J.V., Grupo de Kristanaj Junuloj lub Esperanto-Asocio de Christl. V. J. M. Spotkania członków odbywały się w sobotę wieczorem przy ul, Neue Taschenstr. 20 (Obecnie Kołłątaja). Adres kontaktowy prezesa: Leonhard Erselius, Neudorfstr. 65a (obecnie Komandorska), później Brunnenstr. 18 (obecnie ?)

      W dniu 15 listopada 1908 roku powstała we Wrocławiu druga ewangelicka grupa esperancka p.n. „Esperanto-Asocio de la Evangelia Ligo“ (des Evang. Treubundes), której prezesem został Erich Pattloch. Spotkania członków odbywały się w niedzielne popołudnia w sali Treubundes przy ulicy Grabiszyńskiej 117.

       Po 1909 roku powstała Katolicka Grupa Esperancka, która później przyjęła nazwę „Unueco“. Prawdopodobnie grupa powstała 22 czerwca 1912 roku (22 czerwca 1913 roku obchodzono rocznicę założenia grupy). W dniu 15 grudnia 1912 uroczyście obchodzono urodziny Ludwika Zamenhofa. Dotychczasowy prezes Reichelt z powodu studiów nie kandydował do nowego Zarządu. Członkami zarządu grupy byli wtedy Janietz, Wolf, Würz i Montag. Kursy prowadzili Wolf i Wojciechowska. W dniu 8 maja 1913 roku wybrano nowy (prawdopodobnie już trzeci zarząd) w składzie: przewodniczący Wolf, wiceprzewodniczący Brucks, sekretarz panna Reichel, skarbnik panna Gernoth. W 1919 roku prezesem Grupy „Unueco“ był Maksymilian Mielert. W latach 1923-1929 adresem kontaktowym Grupy „Unueco“ był adres ks. Beckera ( Altbüsserstrasse 34). Spotkania odbywały się w poniedziałki wieczorem w Vincenshaus, Seminargasse. W 1934 roku spotkania odbywały się przy ulicy Teichstr. 24 (Stawowa).

        Najaktywniejszym działaczem katolickiego ruchu esperanckiego we Wrocławiu był w okresie międzywojennym  Maksymilian Mielert, nauczyciel katolickiego Gimnazjum Świętego Macieja (w budynku tego gimnazjum mieści się obecnie biblioteka Ossolineum). W gimnazjum tym odbywały się kursy dla dorosłych, powstało też szkolne koło esperantystów „Amikaro“. W Gimnazjum Św. Macieja uczyło się esperanta 90 uczniów. Mielert wygłaszał prelekcje w różnych miastach Dolnego Ślaska. Z jego inicjatywy dnia 4 października 1919 roku powstała we Wrocławiu Liga Katolików Esperantystów w Niemczech. Do zarządu zostali wybrani esperantyści z Wrocławia, Świdnicy i Bydgoszczy. W kościele Świętego Macieja, który należał do gimnazjum, została odprawiona Msza ze śpiewami w języku esperanto i kazaniem, które wygłosił po esperancku ksiądz Edward Becker z Bydgoszczy. W maju 1922 roku ksiądz Edward Becker przenosi się do Wrocławia i do końca swego życia aktywnie uczestniczy w katolickim ruchu esperanckim na Dolnym Śląsku (zmarł w 1930 r.). W 1924 roku z inicjatywy ks. Edwarda Beckera Radio Breslau rozpoczęło nadawanie regularnych audycji w języku Esperanto, które zlikwidowali naziści w 1933 roku.

       Ksiądz Paweł Janik, który urodził się w 1895 roku w Haatsch (obecnie Hať na Śląsku Czeskim), studiował teologię we Wrocławiu i został wyświęcony przez kardynała Bertrama. Prawdopodobnie we Wrocławiu zafascynował się językiem esperanto. Początkowo pracował jako wikary w Nędzy (powiat Racibórz), potem przeniósł się na polski Śląsk. W Chorzowie uczył się od niego esperanta młody Wiktor Ptok, który potem jako uczeń gimnazjum Ojców Oblatów w Lublińcu, aktywnie propagował esperanto i założył koło ORE (Oblata Rondo Esperantista). Z tego koła wyszło wielu księży esperantystów, między innymi Henryk Paruzel, który po drugiej wojnie światowej organizował na nowo esperancki ruch katolicki w Polsce.

       Przed Olimpiadą odbywającą się w 1936 roku w Berlinie, szef Gestapo wydał dekret na mocy którego do dnia 15-tego lipca wszystkie organizacje esperanckie musiały zaprzestać swej działalności. Ruch esperancki na niemieckim Śląsku zamarł.

        W 1945 roku niemiecka ludność musiała opuścić Dolny Śląsk. Maksymilian Mielert zamieszkał w Monachium, gdzie do dziś mieszkają jego potomkowie. Los pozostałych katolickich działaczy esperanckich z okresu międzywojennego jest nieznany. Po wojnie osiedliło się we Wrocławiu kilku polskich esperantystów przybyłych z innych regionów Polski. W 1948 roku powołali Oddział Wrocławski Związku Esperantystów w Polsce, ale na zorganizowaną katolicką działalność esperancką nie było wówczas warunków.

       Około 1959 roku przy wrocławskim seminarium duchownym działała grupa esperantystów. Z językiem esperanto zetknęli się wtedy: Zygmunt Babiuch, Andrzej Oramus, Stanisław Pawlaczek i inni. Jednak po studiach rozpoczęli oni pracę w różnych parafiach na Dolnym Śląsku i zerwali kontakty z esperantem. W Jarlibro IKUE na rok 1959 z Dolnego Śląska wymienieni są tylko dwaj członkowie: Leszek Irek (student teologii z Bagna k. Osoli) i Michał Mirgos z Wrocławia.

W 1961 roku odbył się we Wrocławiu XVI Ogólnopolski Kongres Esperantystów z udziałem 650 osób. Wtedy w kościele św. Doroty i Stanisława dla uczestników kongresu została odprawiona Msza z kazaniem w języku esperanto. Wytykali nam to później urzędnicy Wydziału Kultury mówiąc „prosicie o dotację, a potem za te pieniądze zamówicie sobie mszę“.

     Aktywnymi członkami Polskiego Związku Esperantystów byli ks. Stanisław Cieśliński ur. 1888, † 09.04.1973 (święcenia kapłańskie 1912 Żytomierz) z parafii w Świerzawie (pow. Złotoryja) oraz ks. Józef Edward Weligała, który pracował kolejno: Nowa Ruda (1959-61), Świebodzice (1961-1963), Międzylesie (1963-1965), Giebułtów (1965-1973), Brzeźnica (1973-1977), USA (1977-1887), Kanada (1987-1993), USA (1993-1999). Zmarł 27.12.2004 we Wrocławiu i został pochowany w Zasowie k. Dębicy skąd pochodził.

      W 1965 roku wrocławscy esperantyści rozpoczęli organizowanie Międzynarodowych Wczasów Esperanckich w Międzygórzu, w których uczestniczyło w pierwszym roku 150 osób, a w latach osiemdziesiątych odbywały się co roku po dwa turnusy dla 500 osób. Od początku uczestniczył w tych wczasach Stanisław Kordal, członek chórów kościelnych we Wrocławiu. Społecznie organizował spośród wczasowiczów chór, który ćwiczył każdego dnia pieśni świeckie i religijne. W niedzielę podczas Mszy św. w miejscowym kościele esperantyści śpiewali i modlili się po esperancku.

Katolika Esperanto-movado en Silezio

La unuan Esperanto-klubon en Silezio oni fondis en 1905 en Vroclavo (tiama Breslau). De komence aktive partoprenis en ĝi katolikoj kaj evangelianoj.

       Przy KIK w Krakowie powstała sekcja esperancka, a ksiądz Paruzel w okresie wczasów esperanckich przyjeżdżał w niedzielę do Międzygórza, aby odprawiać Mszę św. dla esperantystów. Po mszy rozmawiał w zakrystii kościoła z esperantystami, notował adresy, przyjmował zgłoszenia do IKUE.

       Grupa partyjnych aktywistów w Polskim Związku Esperantystów postanowiła usunąć ze związku przewodniczącego Zarządu Wojewódzkiego PZE we Wrocławiu. W tym celu przygotowała prowokację i zawiesiła wrocławski Zarząd. Na trzy lata rządy esperanckie we Wrocławiu przejął kurator mianowany przez Wydział Spraw Wewnętrznych. Członkowie nie zgodzili się na wybór nowego Zarządu, lecz żądali przywrócenia praw zawieszonemu Zarządowi. Kiedy kierownik Wydziału Spraw Wewnętrznych ryknął na zebraniu „od interpretacji prawa o stowarzyszeniach jesteśmy my, a nie wy!“, członkowie opuścili zebranie.

      Wówczas Barbara Poterucha i Edward Wojtakowski postanowili zorganizować życie esperanckie poza klubem, na wzór sekcji esperanckiej przy krakowskim KIK-u. Wyruszyli w podróż po Dolnym Śląsku i odszukali kilku członków byłego koła przy wrocławskim Seminarium. Jednak księża ci z powodu nawału obowiązków w swych parafiach nie mogli podjąć się opieki duszpasterskiej nad wrocławską grupą esperantystów. Poprosiliśmy wówczas o pomoc księdza Paruzela. I tak w majowe popołudnie 1974 roku w kościele OO kapucynów we Wrocławiu przy ul. Sudeckiej odbyła się pierwsza we Wrocławiu Msza św. celebrowana w języku międzynarodowym esperanto przez ks. Czesława Biedulskiego z Lublina. Uczestniczył także ksiądz Paruzel, który po mszy spotkał się w sali katechetycznej z wrocławskimi esperantystami.

       Krakowski esperantysta Stefan Dropiowski, który pracował w ambulansach pocztowych, często odwiedzał nasz klub we Wrocławiu, w którym zaopatrywał się w literaturę esperancką, którą następnie kolportował wśród księży esperantystów w całej Polsce. Od niego się dowiedzieliśmy, że w parafii księży Salezjanów we Wrocławiu przy ul. św. Antoniego jest ks. Józef Gotter, który interesował się esperantem w czasie studiów w Krakowie. Odwiedziliśmy go i poinformowaliśmy o esperanckiej mszy. Zaświtała nadzieja, że w przyszłości będziemy mieli we Wrocławiu esperanckiego duszpasterza.

         Janina Korytowska była w tym okresie związana z Oddziałem PZE w Ostrowie Wlkp. (mieszkała tam jej matka) i nie wiedziała o tej pierwszej mszy esperanckiej we Wrocławiu. W dniach 9-12.08.1974 ks. Józef Zielonka zorganizował pierwsze rekolekcje dla esperantystów w Gostyniu, w których uczestniczyło 50 osób z 4 krajów w tym 20 Czechów. W rekolekcjach tych uczestniczyła Janina Korytowska, która nawiązała kontakt z krakowskim KIK-iem i księdzem Zielonką.

        W październiku na zaproszenie księdza Paruzela przebywał w Polsce ks. Albino Ciccanti z Włoch. Odwiedził Zabrze, Kraków, Tarnów, Przemyśl, Wrocław, Łódź, Warszawę i Siedlce, gdzie odprawiał esperanckie msze i spotykał się z esperantystami. We Wrocławiu przebywał w dniach 12-14 października 1974 roku. Msza i spotkanie z wrocławskimi i dolnośląskimi esperantystami odbyły się w niedzielę 13 października w kościele OO Kapucynów podobnie jak msza majowa. Po mszy i spotkaniu odbyło się skromne przyjęcie imieninowe, w którym uczestniczyli ks. Ciccanti, ks. Gotter, Janina Korytowska, Barbara Poterucha i państwo Edward i Wanda Wojtakowscy jako gospodarze. Wtedy Janina Korytowska podjęła się udzielania ks. Gotterowi korepetycji, aby ten mógł odprawiać msze dla esperantystów.

     W dniach 20-23 października 1974 roku ks. Henryk Paruzel zorganizował w Niepokalanowie międzynarodowe Sympozjum Esperanckie ku czci Błogosławionego Ojca Maksymiliana Kolbe, w którym uczestniczyło blisko 100 esperantystów z 8 krajów, także ewangelicy. Mszę celebrował ks. biskup Władysław Miziołek i 30 księży esperantystów z kilku krajów. Homilię wygłosił ks. Paruzel. Poza ciekawymi prelekcjami i dyskusją, uczestnicy zwiedzili Warszawę i Żelazową Wolę oraz wysłuchali wspaniałego koncertu pieśni religijnych po esperancku w wykonaniu zespołu „Evangelia Ritmo”. Z Wrocławia uczestniczyli w Sympozjum Barbara Poterucha, ks. Józef Gotter, Jan Smykalski i Edward Wojtakowski.

     W dniu 24 października 1974 roku odbyła się w Lublinie uroczysta inauguracja Działu Esperanckiego przy Bibliotece KUL. Z Wrocławia uczestniczył Edward Wojtakowski, który następnie przez wiele lat współpracował z tą biblioteką.

    Janina Korytowska, Jan Smykalski i Edward Wojtakowski rozpoczęli bliską współpracę z księdzem Henrykiem Paruzelem tłumacząc na esperanto różne teksty religijne. Edward Wojtakowski redagował wspólnie z ks. Paruzelem esperancki słownik biblijny, który począwszy od 1975 roku ukazywał się w odcinkach w czasopiśmie Biblia Revuo. Jan Smykalski przetłumaczył na esperanto książkę ks. Karola Kardynała Wojtyły p.t. Miłość i odpowiedzialność (Amo kaj responso). Niestety po śmierci ks. Paruzela nie udało się znaleźć wydawcy. Prawdopodobnie rękopis tego tłumaczenia znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL w Lublinie.

    W Kristana Esperantista Jarlibro na rok 1975 z Wrocławia i Dolnego Śląska wymienione są następujące osoby: Antoni Błaszczyk (Głuszyca), Stanisław Fortuna, ks. Józef Gotter, Zdzisław Górnicki (Kłodzko), Wanda Kowalewska i Helena Struska.

      Ks. Józef Gotter, który w międzyczasie został przeniesiony do Środy Śląskiej, nie miał jeszcze odwagi samodzielnie odprawiać mszy po esperancku. Dlatego w dniu 26.01.1975 roku na prośbę Janiny Korytowskiej przyjechał do Wrocławia ks. Józef Zielonka z Tarnowa, który wspólnie z ks. Gotterem odprawił mszę w kościele św. Bonifacego. Po mszy odbyło się spotkanie w sali wrocławskiego KIK-u.

      W marcu lub na początku kwietnia Janina Korytowska, Barbara Poterucha, ks. Józef Gotter i Edward Wojtakowski spotkali się z ks. Aleksandrem Zienkiewiczem z Centralnego Duszpasterstwa Akademickiego we Wrocławiu przy ul. Katedralnej 4 i uzyskali zgodę, aby począwszy od kwietnia, w każdą ostatnią niedzielę miesiąca obywały się msze esperanckie w kościółku św. Piotra i Pawła, a po mszy spotkania esperantystów przy herbacie. Czwarta msza esperancka we Wrocławiu odbyła się w niedzielę dnia 27 kwietnia 1975 r. I tak Wrocław stał się znowu ważnym ośrodkiem katolickiego ruchu esperanckiego podobnie jak w latach 1912-1934.

     W 1975 roku ksiądz Józef Gotter zachęcił do nauki esperanta swego kolegę ks. Władysława Kloca z parafii księży salezjanów przy pl. Grunwaldzkim. Janina Korytowska miała jeszcze jednego pilnego ucznia. Wkrótce nasze comiesięczne esperanckie msze celebrowało dwóch księży.  Odwiedzali nas też czasami ks. Henryk Paruzel i ks. Józef Zielonka. Około 1978 r. ks. Władysław Kloc został przeniesiony do pracy w Przemyślu. Obecnie przebywa na misji w Rosji.

  W dniach  ... sierpnia 1975 roku odbyły się II Rekolekcje dla esperantystów w Gostyniu. Z Dolnego Śląska uczestniczyli: Wanda Andrzejewska, ks. Józef Gotter (Środa Śląska), Robert Kalisz, ks. Władysław Kloc, Janina Kordal. Stanisław Kordal, Janina Korytowska, Lidia Panter, Helena Pokryszko, Barbara Poterucha i Andrzej Tynecki). W ostatnich 2 dniach uczestniczył także Edward Wojtakowski. Po rekolekcjach uczestnicy przyjechali do Wrocławia na II część rekolekcji, gdzie w dniach 11-14 sierpnia 1975 r.  w Seminarium Duchownym przyjął ich ks. Stanisław Pawlaczek. W programie było również zwiedzanie zabytków sakralnych Wrocławia i przejazd tramwajem Jaś i Małgosia.

    W dniach 11-16 sierpnia 1975 roku odbył się w Rzymie 36. Kongres IKUE.  Z Dolnego Ślaska uczsetniczyli w tym kongresie: Maria Bieńkowska, Jadwiga Gilewska, Jadwiga Karolewicz, Wanda Kowalewska, Barbara Poterucha, Zofia Rzeszutek, Jan Smykalski, Helena Struska i Elżbieta Wieczorek.

    W 1975 roku odbyła się esperancka msza w Kłodzku w kościele sióstr Franciszkanek Kapelanem był tam ks. Rafał  Celak, sympatyk esperanta. Poznaliśmy go gdy odwiedził ks. Sidełkę, który uczestniczył we wczasach esperanckich w Międzygórzu. Mszę odprawił ks. Józef Zielonka z Tarnowa. Po drodze odwiedziliśmy klasztor sióstr urszulanek w Bardzie Śląskim, gdzie ks. Zielonka zarezerwował terminy na rekolekcje esperanckie. We mszy uczestniczyli esperantyści z terenu Ziemi Kłodzkiej. Z Wrocławia uczestniczyli: Robert Kalisz, Janina Korytowska, Barbara Poterucha, Andrzej Tynecki i Edward Wojtakowski

       W styczniu 1976 roku odwiedził nas ks. Bruno Ostropolski z Argentyny. Urodził się w 1921 roku w Obertyniu (woj. Stanisławów). Mając lat 5 wyjechał z rodzicami do Argentyny gdzie nauczył się języka esperanto. Po pięćdziesięciu latach pobytu w Argentynie przyjechał szukać swych bliskich i dalekich kuzynów z Obertynia, mieszkających obecnie w różnych miejscowościach w Polsce. Podczas pobytu we Wrocławiu wygłosił prelekcję o Argentynie ilustrowaną przezroczami w akademickim duszpasterstwie księży salezjanów przy placu Grunwaldzkim.

    W kwietniu 1976 roku Barbara Poterucha „wyemigrowała” do Belgii, gdzie aktywnie włączyła się do katolickiego ruchu esperanckiego. Odwiedzić nas we Wrocławiu mogła dopiero po 1989 roku.

W dniach 21-28 kwietnia 1976 roku odbyły się esperanckie rekolekcje w Bardzie Śląskim ....

    W dniach 4-12.07.1976 roku odbyły się trzecie rekolekcje w Gostyniu. Z Dolnego Śląska uczestniczyli Janina Korytowska,  ......... II część rekolekcji odbyła się w Poznaniu. Na jeden dzień przyjechali do Poznania ks. Henryk Paruzel i Edward Wojtakowski.

W dniach 15-22 sierpnia 1976 roku odbył się drugi turnus esperanckich rekolekcji w Bardzie Śląskim. Jeden dzień uczestniczył Edward Wojtakowski.

     Zarząd Główny PZE pod naciskiem władz bezpieczeństwa, aby zlikwidować mało aktywną wówczas sekcję katolicką, przeforsował nowy statut likwidujący wszystkie sekcje działające przy PZE. Osiągnął skutek przeciwny do zamierzonego. Esperantyści katolicy nagle się przebudzili i zaczęli aktywnie działać w całej Polsce.

       W styczniu 1977 roku nadeszła wiadomość o tragicznej śmierci ks. Henryka Paruzela, niestrudzonego propagatora języka esperanto. W jego pogrzebie uczestniczyli z Dolnego Śląska: ks. Józef Gotter (Środa Śląska), Jadwiga Karolewicz, Janina Korytowska, Jan Smykalski i Edward Wojtakowski.

      W dniach 17-21 sierpnia 1977 roku odbył się w Częstochowie 37. Kongres Międzynarodowej Katolickiej Unii Esperanckiej (IKUE) pod honorowym protektoratem ks. Karola Kardynała Wojtyły. Członkami Komitetu Organizacyjnego Kongresu były 3 osoby z Dolnego Śląska: Janina Korytowska, ks. Józef Gotter i Edward Wojtakowski. W Kongresie uczestniczyła liczna grupa esperantystów z Wrocławia i Dolnego Śląska: Wanda Andrzejewska, Jadwiga Bieńkowska, Maria Bieńkowska, Stanisław Fortuna, Stanisława Fortuna, Jadwiga Gilewska, ks. Józef Gotter, Janina Horoszko (Bystrzyca Kłodzka), Robert Kalisz, Jadwiga Karolewicz, Maria Kocoń (Legnica), Janina Kordal, Stanisław Kordal, Janina Korytowska, Józef Kosiński (Długopole Dolne), Wanda Kowalewska, B. Majewska (Legnica), Maria Mądrzycka, Ewelina Rolińska, Jan Smykalski, Helena Struska, Kazimierz Śliwiński (Kłodzko), Janina Tokarska, Michalina Wilk, Edward Wojtakowski i Apolonia Woźny.

   W Kristana Esperantista Jarlibro na rok 1978 wymienieni są następujący członkowie IKUE z Wrocławia i Dolnego Śląska: Wanda Andrzejewska, Jadwiga Bieńkowska, Józefa Brożyna, Stanisław Fortuna, Stanisława Fortuna, Geraldina Gałęcka, Jadwiga Gilewska, ks. Józef Gotter (Środa Śląska), Janina Horoszko (Bystrzyca Kłodzka), Jadwiga Karolewicz, Wanda Knobloch-Wojtakowska, Janina Kordal, Janina Korytowska, Józef Kosiński (Długopole Dolne), Wanda Kowalewska, Włodzimierz Malinowski (Zgorzelec), Maria Mądrzycka, Lidia Panter, Jerzy Penconek (Milicz), Ewelina Rolińska, ks. Jan Sadowski, Kazimiera Sawicka, Jan Smykalski, Ernest Twes (Bielawa), Andrzej Tynecki, Edward Wojtakowski i Apolonia Woźny. Ksiądz Gotter był krajowym przedstawicielem IKUE na Polskę.

    Około 1978 roku został przeniesiony do Wrocławia ks. Jan Sadowski ze zgromadzenia O.O. Oblatów. Mimo wyjazdu ks. Kloca, dalej mieliśmy we Wrocławiu dwóch esperanckich duszpasterzy. W 1980 ks. Jan Sadowski został oddelegowany przez swe Zgromadzenie do pracy na misji na Madagaskarze, gdzie przebywał do 1993 roku. Gdy był na urlopie w Polsce uczestniczył w naszym spotkaniu i opowiadał o swej pracy na misji. Od 1997 roku do dziś przebywa na misji w Ottawie (Kanada).

    W esperanckich mszach we Wrocławiu  uczestniczyło wielu zagranicznych esperantystów odwiedzających Wrocław. W dniu 25.05.1980 roku odwiedził Wrocław dr Gottfried Noske, nauczyciel katolickiego gimnazjum w Wolfratshausen (Bawaria) z małżonką. Sprowadził pocztą podręcznik do esperanta i go gruntowanie przestudiował. Korespondencyjnie zapisał się też do IKUE, gdyż w jego miejscowości nie było żadnych esperantystów. W Roczniku IKUE (Jarlibro) znalazł adres Edwarda Wojtakowskiego i poinformował go listownie o terminie przyjazdu autokaru z wycieczką,  w niedzielne popołudnie do hotelu Novotel. Była to ostatnia niedziela miesiąca i państwo Wojtakowscy wybierali się na mszę esperancką. Udali się do hotelu Novotel, przed którym stał już autokar, z którego pasażerowie zabierali bagaże.  Eward zapytał o pana Noske i powiedział mu, ze szybko musimy jechać taksówką do kościoła na mszę esperancką. Okazało się, że dla pana Gottfrieda była to pierwsza rozmowa w języku esperanto. Gdy weszliśmy do kościoła św. Piotra i Pawła nowa niespodzianka dla Gottfrieda. Właśnie w tym kościele w roku 1944 mając 12 lat służył on jako ministrant do mszy. Od tego czasu Gottfried Noske wielokrotnie odwiedzał Wrocławia i zaprzyjaźnił się z wieloma wrocławskimi esperantystami. Aktywnie uczestniczy też w esperanckich spotkaniach religijnych w różnych krajach.

         W 1985 roku ks. Józef Gotter został wydelegowany przez swe zgromadzenie do pracy na misji w Kazembe (Zambia), gdzie przebywał do śmierci w 2009 roku. Zostaliśmy bez duszpasterza. Esperantyści zbierali się jednak nadal na Katedralnej  „Pod czwórką”, wspólnie się modlili i śpiewali pieśni religijne. Wtedy ks. Stanisław Pawlaczek, obciążony niezliczoną ilością obowiązków, zlitował się nad esperantystami i przyjął na siebie jeszcze jeden obowiązek. I tak służy nam do dziś. W międzyczasie Ośrodek Duszpasterstwa Akademickiego „Pod Czwórką” został zlikwidowany, a jego pomieszczenia zostały przeznaczone na inne ważne cele kościelne.  Od roku 199... esperanckie Msze odbywają się w Kościele Najświętszej Marii Panny na Piasku.

En la tagoj 18-25 de julio 2009 okazis en Vroclavo la 19-a Ekumena Esperanto-Kongreso kaj samtempe la 62-a Kongreso de IKUE kaj 59-a Kongreso de KELI, kiun partoprenis 229 personoj el multaj landoj. Alta protektanto de la Kongreso estis s-ro Rafał Dutkiewicz - urbestro de Vroclavo kaj honoraj protektantoj episkopoj de kelkaj konfesioj. Jen membroj de la Loka kongresa Komitato: Teresa Pomorska (prezidantino), Bogdan Dembiec, Zdzisława Kaźmierczak, Stanisław Klim, Małgorzata Motyka, Jadwiga Nowak, sac. Stanisław Pawlaczek, Adam Pleśnar (prezidanto de SEA) kaj Stanisław Śmigielski.
Nuntempe daŭre okazas en Vroclavo esperantlingvauj mesoj celebrataj de sac. Stanislao Pawlaczek kaj aktivas dekkelkpersona grupo de IKUE-anoj. Esperantaj mesoj okazis dum la Internacia Esperanto-Feriado en Szczawno-Zdrój, Duszniki-Zdrój kaj Lądek-Zdrój.

daŭrigota

wielojęzyczne strony oferujące użytkownikom internetu przystępne nformacje o esperancie oraz bezpłatne kursy tego języka.
https://lernu.net/pl
http://kurso.com.br/index.php?pl
Esperanto to żywy język doskonale nadający się do międzynarodowej komunikacji z dalekimi kuzynami