Transgentaro |
Foraj kuzoj el Grandpolio |
Grabów nad Prosną
Grabów, miasto, pow. Ostrzeszowski, nad
Prosną i granicy Królestwa Polskiego, w dolinie urodzajniej, z bujnymi łąkami, o
17 km od miasta powiatowego; w r. 1875 miało 1687 mieszkańców; w r. 1871: 1650
mieszkańców, 185 ewangelików 1304 katolików. 161 żydów. Mieszkańcy trudnią się rolnictwem, hodowlą
bydła i przemytnictwem, pomimo czujnej straży granicznej. Siedziba komisarza
obwodowego. Komora pruska. Sąd okręgowy w Ostrzeszowie (Schildberg). Kościół
parafialny katolicki należy do dekanatu ostrzeszowskiego; protestancki do
diecezji ostrzeszowskiej; synagoga. Szkoła elementarna kilkuklasowa; 460
analfabetów. Lekarz praktyczny, apteka. Urząd pocztowy trzeciej klasy. Poczta
osobowa do Ostrzeszowa. W r. 1811 miało 178 domów, 1441 mieszkańców. w r. 1837
1387 mieszkańców. W pobliżu było w pierwszej połowie wieku bieżącego kilka hut
żelaznych; należało do hr. Anastazego Raczyńskiego, później przeszło w ręce
niemieckie.
Grabów był w dawnych wiekach położony w ziemi wieluńskiej, w
województwie sieradzkim, miał starostę niegrodowego. Prócz fary, która dawniej
należała do diecezji wrocławskiej, a teraz gnieźnieńskiej, jest jeszcze kościół
i gmach poklasztorny franciszkański; klasztor obecnie używany głównie dla
potrzeb szkolnych; poprzednio znajdował się w nim skład soli.
Grabów był niegdyś własnością starożytnej rodziny Zarembów. W roku
1264 Beniamin Zaremba, hrabia na Grabowie, był wojewodą poznańskim, podług
Niesieckiego; r. 1300 Jan Zaremba, dziedzic na Grabowie. kasztelanem kaliskim.
Władysław Jagiełło nadał dopiero r. 1416 w Wiślicy wsi Grabów prawa miejskie
magdeburskie, na prośby Marcina z Kalinowy Zaremby, kasztelana sieradzkiego,
ówczesnego dziedzica. Zygmunt I r. 1531 i Jan Kazimierz r. 1649 potwierdzili ten
przywilej. O staroście grabowskim Janie Zarembie metryka koronna pierwszy raz
wspomina r. 1460. Odtąd starostwo grabowskie pozostało przy Zarembach aż do XVII
wieku. Dopiero Jan Kazimierz oddał r. 1649 starostwo grabowskie i kopalnię
żelazną Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, wojewodzie płockiemu, który ustąpił
praw swych Urbańskim. Za Augusta II przeszło starostwo do Przebendowskich,
Pokrzywnickich; za Stanislawa Augusta do książąt Radziwiłłów, a po okupacji
pruskiej do hrabiego Raczyńskiego.
Pod miastem wznosi się kopiec, gdzie według lustracji
starostwa z r. 1628, wznosił się zamek w kwadrat budowany nad samą Prosną; do
zamku wiódł most z poręczami i brama dwoista; ku kościołowi farnemu drugi
prowadził most. Za Jana Kazimierza Szwedzi zupełnie zamek zburzyli, tak, że
prawie śladu nie masz. Podzamcze, czyli rezydencja starosty, było z drzewa
kostkowego budowane. Klasztor franciszkański był erekcyi Władysława IV z r.
1635.
(ze Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II, Warszawa 1881)
wielojęzyczne strony oferujące użytkownikom internetu przystępne
nformacje o esperancie oraz bezpłatne kursy tego języka. |