| Edward Wojtakowski |
|
Edward Wojtakowski |
| |
|
|
| Benediktanoj kaj la gento Knobloch |
|
Benedyktyni i ród Knoblochów |
| |
|
|
| Lulilo de la gento Knobloch estis Alzaco, en kiu jam ekde la 7-a
jarcento vigle agis benediktanoj kaj poste ankaŭ cistercianoj. Iliaj
klostroj ekzistis en Alsbach (Alspach), Altdorf, Andlau, Ebersmünster,
Enschingen, Graufthal, Lützel (Lucelle), Maursmünster (Marmoutier), Munster
im Gregoriental, Murbach, Neuburg (Neubourg), Niedermünster, Odilienberg
(Ottilienberg), Paris ĉe Orbey, St. Johann, St. Leonhard, St. Marx, St.
Walburg, Schlettstadt (Sélestat), Selz, Thierenbach kaj Weißenburg
(Wissembourg). Knoblochoj loĝis en vilaĝoj apartenantaj al benediktanoj kaj
komence okupiĝis pri kultivado de ajlo. Benediktanoj alte aprezis sanigan
efikon de ajlo kaj unuaj venigis kaj ekkultivis tiun planton en Mezeŭropo
(Sankt Gallen). |
|
Kolebką rodu Knoblochów była Alzacja, która już od 7 wieku była rejonem
ożywionej działalności benedyktynów, później także cystersów. Ich klasztory
istniały w Alsbach (Alspach), Altdorf, Andlau, Ebersmünster, Enschingen,
Graufthal, Lützel (Lucelle), Maursmünster (Marmoutier), Munster im
Gregoriental, Murbach, Neuburg (Neubourg), Niedermünster, Odilienberg
(Ottilienberg), Paris koło Orbey, St. Johann, St. Leonhard, St. Marx, St.
Walburg, Schlettstadt (Sélestat), Selz, Thierenbach i Weißenburg
(Wissembourg). Knoblochowie mieszkali w wioskach należących do
benedyktynów i początkowo zajmowali się uprawą czosnku. Benedyktyni wysoko
cenili lecznicze właściwości czosnku i pierwsi zaczęli go uprawiać w Europie
Środkowej (Sankt Gallen).
|
| |
|
|
| Ĝardenistij ‒ kultivantoj de ajlo en ĝardenoj de benediktanoj ‒ jam en
la 11-a kaj 12-a jarcentoj ricevis familian nomon Knobloch = ajlo
(altgermane Klobelouch = displitata cepo). Tiel la familia nomo
Knobloch aparftenas alñla plej malnova germana nomtavolo. |
|
Ogrodnicy, którzy zajmowali się uprawą czosnku w ogrodach benedyktynów,
już w 11-tym lub 12-tym wieku otrzymali nazwisko Knobloch
(staro-wysoko-niemieckie Klobelouch = rozszczepiona cebula). Nazwisko
Knobloch należy zatem do najstarszej warstwy nazwisk niemieckich. |
| |
|
|
| La plej olda skriba informo pri la nomo Knobloch (Clobelouch) devenas el
1197 kaj entenas ĝin unu el dokumentoj de la klostro en Selz. Sur la listo
de loĝantoj de Strasburgo el 1266 estas 10 Knoblochoj, kaj en 1283 jam 18
viraj reprezentantoj de tiu gento. Strasburgo estis tiutempe propraĵo de
episkopoj. La plej malnova informo pri Knoblochoj en Sankt Gallen devenas el
1388. |
|
Najstarszy zapis nazwiska Knobloch (Clobelouch) pochodzi z 1197 roku, a
zawiera go jeden z dokumentów klasztoru w Selz. W wykazie mieszkańców
Strasburga z 1266 roku występuje 10 Knoblochów, a w 1283 już 18 męskich
przedstawicieli tego rodu. Strasburg był w owych czasach własnością
biskupów. Najstarsza informacja o Knoblochach z Sankt Gallen pochodzi z roku
1388.
|
| |
|
|
| Kiam oni fondadis novajn abatejojn, tiam el la patrina klostro kune kun
grupo de monakoj migris ankaŭ ĝardenistoj, terkulturistoj kaj metiistoj.
Inter ili estis Knoblochoj kaj tiumaniere ekestis novaj gentnestoj en jenaj
regionoj: Badenio, Boĥemio, Frankonio, Harcmontaro, Heslando, Lotaringio,
Saksio, Salzburg, Silezio, Supra Luzacio, Turingio, Vurtembergo. |
|
Gdy zakładano nowe opactwa, z klasztoru macierzystego wraz z grupą
mnichów wędrowali także ogrodnicy, rolnicy i rzemieślnicy. Byli wśród nich
Knoblochowie i tak powstawały nowe gniazda rodowe w następujących regionach:
Badenia, Czechy, Frankonia, Górne Łużyce, Hesja, Lotaryngia, Saksonia, Góry
Harcu, Salzburg, Śląsk, Turyngia, Wirtembergia.
|
| |
|
|
| Probable pro iuj meritoj en militiroj dekkelkaj Knoblochoj estis
nobiligitaj kaj ricevis bienojn. Plimulto de tiuj noblaj linioj intertempe
estingiĝis en viraj linioj. Nuntempe vivas nemultaj reprezentanoj de 3
noblaj linioj: Knoblauch el Hatzbach (Heslando), Knoblauch el Pessin
(Brandenburgio) kaj Knobloch el Losgehnen (Orienta Prusio). Kelkaj familioj
el Strasburgo kaj Frankfurto sur Majno apartenis al patriciaro de tiuj
urboj, sed probable en viraj linioj ili jam antaŭ jarcentoj estingiĝis. |
|
Prawdopodobnie za jakieś zasługi w wyprawach wojennych kilkunastu
Koblochów otrzymało tytuły szlacheckie i majątki ziemskie. Większość tych
szlacheckich linii w międzyczasie wymarła bezpotomnie. Współcześnie żyją
nieliczni przedstawiciele 3 linii szlacheckich: Knoblauch z Hatzbach
(Hesja), Knoblauch z Pessin (Brandenburgia) i Knobloch z Losgehnen (Prusy
Wschodnie). Rodziny Knoblochów ze Strasburga i Frankfurtu nad Menem należały
do patrycjatu tych miast, ale w liniach męskich prawdopodobnie wymarły one
już przed wiekami. |
| |
|
|
En 1517 Marteno Luter anoncas siajn 95 tezojn, per kio komenciĝs
Reformacio. Multaj benediktanaj klostroj estas likviditaj, kaj Knoblochoj
loĝantaj en apartenantaj al ili vilaĝoj fariĝas evangelianoj. La aŭgsburga
religia paco, kontraktita en 1555, enkondukas la principon „cuius regio eius
religio“. Pri kredkonfeso de regatoj decidas nun reganta sur tiu teritorio
princo. En la jaroj 1618-1648 okazas la tridekjara milito, rezulte de kiu
protestantoj perdas povon en multaj regionoj enloĝataj de Knoblochoj. Tiuj,
kiuj ne konsentis rekatolikiĝi, vendas siajn nemoveblaĵojn kaj migras al
regionoj en kiuj daŭre regas protestantoj. Knoblochoj de Alzaco migras tiam
al Vurtembergo kaj Palatinato. Knoblochoj de Boĥemio al Silezio kaj Supra
Luzacio. Knoblochoj el Slovakio al Brandenburgio. Knoblochoj en Moravio
restas evangelianoj, tamen post la aŭstra-prusa milito en 1741 translokiĝas
al Supra Luzacio. Multaj enigmoj ligitaj kun fruaj migradoj de Knoblochoj
restas ankoraŭ por solvi.
|
|
W roku 1517 Marcin Luter ogłasza swe 95 tez, co daje początek
reformacji. Wiele klasztorów benedyktyńskich ulega likwidacji, a zamieszkali
w podległych im wioskach Knoblochowie stają się ewangelikami. Zawarty w 1555
roku augsburski pokój religijny wprowadza zasadę „cuius regio eius religio“.
O religii poddanych decyduje teraz panujący na danym obszarze książę. W
latach 1618-1648 trwa wojna trzydziestoletnia, w wyniku której protestanci
utracili wpływy w wielu regionach zamieszkałych przez Knoblochów. Ci, którzy
nie wyrazili zgody na powrót na łono kościoła katolickiego, sprzedają swoje
nieruchomości i wędrują do regionów, w których zachowali swą władzę
protestanci. Knoblochowie z Alzacji wędrują wówczas do
Wirtembergii i Palatynatu, Knoblochowie Czech na Śląsk i Górne Łużyce,
Knoblochowie ze Słowacji do Brandenburgii. Knoblochowie na Morawach
pozostali ewangelikami, ale po wojnie prusko-austriackiej w 1741 roku
przenoszą się na Górne Łużyce. Wiele zagadek związanych z wczesnymi
wędrówkami Knoblochów pozostaje jeszcze do rozwiązania. |
| |
|
|
Pli postaj migradoj de Knoblochoj ne posedas jam religian fonon, sed nur
pure ekonomian. Vurtembergo, Badenio, Alzaco, Palatinato, Heslando estas
troloĝataj kaj okazas tie organizita varbkampanjo de koloniistoj fare de
Usono, Ruslando, Aŭstrio kaj Pruslando. Knoblochoj setlas tiam apud Volgo
kaj Nigra Maro, en Bukovino, Besarabio, Galicio, Kroatio, Banato, Hungario,
Grandpolio kaj Vistula Pomeranio. En 1830 al Pabianice apud Lodz el Ĉeĥio
venas Knoblochoj laŭprofesie teksistoj. Tiutempe Knoblochoj elmigras ankaŭ
al transmaraj landoj: Usono, Kanado, Argentino, Novzelando, Sudafriko kaj
Namibio. Karl Fredrik Knobloch el Saksio elmigris ĉ. 1800 al Norvegio,
edziĝante survoje en Danio. Liaj idoj loĝas nuntempe en Hammerfest (la plej
norde situanta urbo de la mondo) kaj en Svedio kaj Finnlando.
|
|
Późniejsze wędrówki Knoblochów nie mają już podłoża religijnego, lecz
czysto ekonomiczne. Wirtembergia, Badenia, Alzacja, Palatynat, Hesja są
bardzo przeludnione i odbywa się tu zorganizowana akcja werbowania
kolonistów przez Stany Zjednoczone, Rosję, Austrię i Prusy.
Knoblochowie osiedlają się wówczas nad Wołgą, na Bukowinie, w Besarabii,
Galicji, okolicach Odessy, Chorwacji, w Banacie, na Węgrzech, w Wielkopolsce
i na Pomorzu Nadwiślańskim. W 1830 roku do Pabianic przybywają z Czech
Knoblochowie z zawodu tkacze. W tym czasie Knoblochowie emigrują także do
krajów zamorskich USA, Kanady, Argentyny, Nowej Zelandii, Południowej Afryki
i Namibii. Carl Fredrik Knobloch z Saksonii około 1800 roku wędruje do
Norwegii, żeniąc się po drodze w Danii. Jego potomkowie mieszkają obecnie w
Hammerfest (najbardziej na północ wysunięte miasto świata) oraz w Szwecji i
Finlandii.
|
| |
|
|
| Mi jam sukcesis kompili genealogiajn arbojn ampleksantaj dekkelkajn
generaciojn por multaj linioj de la gento Knobloch. Oni komencis registradon
de naskiĝoj (baptoj), nuptoj kaj mortoj (entombigoj) nur ĉ.1550, sed pro
militoj kaj incendioj ne ĉiuj matrikulaj libroj konserviĝis ĝis niaj tempoj.
Tamen mi esperas, ke per nia komuna agado ni sukcsos kunigi multajn
menciitajn en tiu ĉi retejo liniojn en pli oldajn kaj grandajn liniojn
komenciĝantajn ĉ. 1650. |
|
Udało się mi już skompilować drzewa genealogiczne obejmujące
kilkanaście pokoleń dla wielu linii rodu Knoblochów. Rejestrację
urodzeń (chrztów), ślubów i zgonów (pochówków) rozpoczęto około 1550 roku,
lecz z powodu wojen i pożarów nie wszystkie księgi metrykalne zachowały się
do naszych czasów. Mam jednak nadzieję, że dzięki naszej współpracy zdołamy
połączyć wiele wymienionych w tej witrynie linii w starsze i większe linie
zaczynające się około 1650 roku. |
| |
|
|
